Serotoninesyndroom

definitie

Serotoninesyndroom, ook wel serotoninerge syndroom genoemd, is een levensbedreigende aandoening die wordt veroorzaakt door een overmaat van de boodschappersubstantie serotonine. Dit levensbedreigende teveel is het gevolg van een overdosis medicatie of een ongunstige combinatie van verschillende medicijnen. Het serotoninesyndroom leidt tot symptomen zoals koorts, overactiviteit van de spieren en psychiatrische veranderingen. De belangrijkste differentiële diagnose is het maligne neurolepticasyndroom.

oorzaken

Het serotoninesyndroom ontwikkelt zich niet vanzelf, het is het gevolg van een overdosis medicatie of een ongunstige combinatie van verschillende medicijnen. Het teveel aan serotonine kan opzettelijk worden aangemaakt, bijvoorbeeld met de bedoeling uzelf te verwonden, of per ongeluk als onderdeel van een medisch voorgeschreven of zelfmedicatie. Bij het gebruik van antidepressiva bestaat meestal een risico op het serotoninesyndroom, omdat deze de concentratie van serotonine verhogen. Als alleen zo'n medicijn (monotherapie) wordt ingenomen, is er meestal geen risico op het serotoninesyndroom. Als er echter meerdere medicijnen tegelijkertijd worden ingenomen, kunnen ze elkaar beïnvloeden (medicijninteractie) en zo leiden tot een gevaarlijke overmaat aan serotonine.

De trigger is meestal de combinatie van het medicijn Trancylpromine, die tot de klasse van monoamineoxidaseremmers behoort, samen met andere antidepressiva (bijv. Citalopram, venlafaxine, clomipramine Enzovoort.). De drugs Trancylpromine remt de afbraak van serotonine en is ook een van de antidepressiva. Zelfs bij het overschakelen van Trancylpromine Het serotoninesyndroom kan zich ontwikkelen bij een ander antidepressivum als er geen pauze van twee weken is in de behandeling tussen de twee geneesmiddelen. Dit komt omdat het ongeveer twee weken duurt voordat de Trancylpromins is volledig verdwenen. Andere geneesmiddelen die, in combinatie met elkaar, het risico van het serotoninesyndroom kunnen inhouden, zijn opioïde analgetica (Tramadol, pethidine, fentanyl, methadon), de hoestonderdrukker Dextrometorfan en medicatie voor misselijkheid, zoals Ondansetron en granisetron. Wat deze medicijnen gemeen hebben, is dat ze de serotoninespiegel op de een of andere manier verhogen. Dit betekent niet dat ze nooit samen mogen worden gebruikt, maar zorgvuldige afweging en nauwkeurige dosering is vereist om de risico's te minimaliseren. Drugs zoals ecstasy, cocaïne en LSD, vooral in combinatie met antidepressiva, kunnen ook leiden tot levensbedreigend serotoninesyndroom. Ook de combinatie van het reserve antibioticum Linezolid en antidepressiva worden als gevaarlijk beschouwd en moeten worden vermeden. Het duurde ook lang voordat de combinatie van antidepressiva met de Triptanen, die vaak worden gebruikt bij migraine. Tegenwoordig wordt het risico echter vrij laag ingeschat met goede medische zorg.

Zie ons artikel Bijwerkingen van antidepressiva voor meer informatie over bijwerkingen van antidepressiva.

Citalopram

Bij Citalopram Het is een zeer vaak voorgeschreven antidepressivum dat behoort tot de klasse van zogenaamde serotonineheropnameremmers (SSRI's). Het verhoogt het serotonineniveau door de opname van serotonine in de cel te remmen. Behalve bij depressie wordt het ook gebruikt bij andere psychische aandoeningen zoals angststoornissen en paniekstoornissen. Bij het nemen van Citalopram Opgemerkt moet worden dat het gelijktijdig gebruik van zogenaamde monoamineoxidaseremmers ten strengste verboden is.Dit omvat de actieve ingrediënten Trancylpromine en Moclobemide. Citalopram mag niet worden toegestaan ​​tot twee weken na stopzetting van Trancylpromine en op zijn vroegst een dag na de behandeling Moclobemide kan worden gebruikt. Anders bestaat het risico op het serotoninesyndroom, omdat deze actieve ingrediënten ook de concentratie van serotonine verhogen.

Meer informatie over bijwerkingen van Citalopram zie ons artikel bijwerkingen van Citalopram.

Triptanen

Bij Triptanen zijn medicijnen die worden gebruikt om migraine te behandelen. Hoewel ze de concentratie van serotonine zelf niet verhogen, werken ze wel op een belangrijke serotoninereceptor. Daardoor bewerkstelligen ze typische effecten van serotonine. Ze staan ​​ook bekend als serotonine-agonisten. Er is lange tijd een zeer voorzichtige houding ten opzichte van combineren Triptanen met antidepressiva eerder. Ondertussen wordt de kans op het serotoninesyndroom bij deze combinatie echter vrij laag ingeschat. Patiënten die een combinatie van triptanen en antidepressiva gebruiken, moeten regelmatig hun arts raadplegen over bijwerkingen en de huidige dosering zodat de therapie goed wordt gecontroleerd.

Zie ons artikel over migrainetherapie voor meer informatie over het behandelen van migraine.

Serotoninesyndroom door alcohol

De consumptie van alcohol kan op zich geen serotoninesyndroom veroorzaken. Regelmatig alcoholgebruik verhoogt echter het risico op geneesmiddelinteracties en bijwerkingen. Daarom wordt vooral patiënten die meerdere medicijnen gebruiken, afgeraden alcohol te consumeren. Vooral in het geval van psychische aandoeningen, zoals depressie of angststoornissen, verslechtert alcohol de toestand van de getroffenen en belemmert het het succes van de therapie. Er is een bijzonder hoog risico op interacties wanneer meerdere geneesmiddelen tegelijkertijd worden ingenomen. Aangezien de exacte effecten van alcohol in combinatie met medicatie niet kunnen worden voorspeld, moet het gebruik ervan worden vermeden. Het risico op het serotoninesyndroom neemt alleen maar toe bij extra alcoholgebruik.

Het grootste probleem is echter dat artsen therapie voorschrijven met antidepressiva en andere medicijnen die de serotoninespiegel beïnvloeden, op voorwaarde dat er geen extra medicijnen, medicijnen of alcohol worden geconsumeerd op eigen initiatief. Als dit het geval is, zijn de gevolgen niet precies te overzien en vooral niet goed te onderscheppen. De patiënt bevindt zich in een niet te overzien gevaar.

Zie ons artikel Antidepressiva en alcohol voor meer informatie over het combineren van alcohol en antidepressiva.

Serotoninesyndroom door sint-janskruid

Sint-janskruid is een kruidengeneesmiddel dat wordt gebruikt bij de behandeling van milde tot matige depressie. Het effect ervan is echter zeer controversieel in studies. Dit wordt beschouwd als het belangrijkste actieve ingrediënt in sint-janskruid Hyperforinwat waarschijnlijk leidt tot een verhoging van onder andere noradrenaline- en serotoninespiegels. Kortom, het effect van sint-janskruid is erg zwak, dus het risico op het serotoninesyndroom is laag. Het wordt echter problematisch als behalve sint-janskruid andere geneesmiddelen worden ingenomen die de serotoninespiegel verhogen. Deze omvatten in het bijzonder andere antidepressiva, maar ook bepaalde opioïde analgetica, migrainemedicijnen en sommige medicijnen tegen misselijkheid. Omdat sint-janskruid vrij verkocht mag worden en daarom niet door een arts hoeft te worden voorgeschreven, bestaat het risico dat patiënten het innemen zonder toestemming van een arts en niet op de hoogte zijn van interacties met hun medicatie. Daarom mag sint-janskruid alleen worden ingenomen na overleg met een arts die bekend is met de overige medicatie. Hierdoor kunnen ze het risico op het serotoninesyndroom inschatten.

Voor informatie over bijwerkingen van sint-janskruid, zie ons artikel Bijwerkingen van sint-janskruid.

diagnose

De diagnose serotoninesyndroom wordt klinisch gesteld. Dit betekent dat er geen speciaal onderzoek, zoals laboratoriumonderzoek, nodig is om de diagnose te kunnen stellen. Alleen al door de symptomen (zie begeleidende symptomen) van de patiënt en de kennis van zijn medicatie, kan de diagnose van het serotoninesyndroom worden afgeleid, wat onmiddellijke actie vereist. Er is geen specifieke laboratoriumtest die de aanwezigheid van het serotoninesyndroom aantoont. Het maligne neurolepticasyndroom is een belangrijke differentiële diagnose.

Wat zijn de tekenen van het serotoninesyndroom?

Het serotoninesyndroom kan zich op verschillende manieren manifesteren. Veel symptomen lijken nogal onspecifiek, vooral aan het begin van het syndroom. Deze omvatten koorts en griepachtige symptomen, die gemakkelijk kunnen worden aangezien voor een virale infectie. Misselijkheid, braken of diarree zijn ook mogelijke tekenen van het serotoninesyndroom. Bovendien kan zweten een teken zijn van het serotoninesyndroom. Psychische afwijkingen zoals rusteloosheid, angst of wanen kunnen ook wijzen op het serotoninesyndroom.

In principe is voorzichtigheid geboden bij het verhogen van de dosis van een bestaand antidepressivum of bij het toevoegen van aanvullende medicatie. Door goed op de tekenen van het serotoninesyndroom te letten, wordt het risico om het over het hoofd te zien geminimaliseerd. Nieuwe symptomen die anders niet verklaard kunnen worden, zouden ervoor moeten zorgen dat u uw oren gaat spitsen in combinatie met antidepressiva.

Bijkomende symptomen

Het serotoninesyndroom veroorzaakt een aantal verschillende symptomen die aan verschillende groepen kunnen worden toegewezen. Ze zijn allemaal gebaseerd op het verhoogde serotonine-effect.

Autonome vegetatieve symptomen

Deze groep omvat symptomen zoals zweten, koorts en hoge bloeddruk. Omdat ze in het begin op griep kunnen lijken, worden ze gemakkelijk over het hoofd gezien.

Over andere oorzaken van overmatig zweten leest u in ons artikel over overmatig zweten.

Symptomen van het maagdarmkanaal

Serotoninesyndroom kan ook symptomen veroorzaken zoals

• diarree
• Braken
  en
• misselijkheid

die ook een andere ziekte kunnen simuleren.

Bent u geïnteresseerd in huismiddeltjes tegen braken? Lees dan ons artikel over huismiddeltjes tegen braken.

Neurologische symptomen

Sommige symptomen die aan deze groep zijn toegewezen, kunnen alleen door de arts worden herkend. Dit omvat de zogenaamde Hyperreflexie, wat duidt op een intensivering van de reflexen. Het kan tijdens het onderzoek worden ontdekt, maar de betrokkene merkt het niet direct. Een ander belangrijk symptoom zijn onvrijwillige, korte spiertrekkingen die verschijnen als Myoclonia zijn aangewezen. Er is ook een tremor (tremor) en een zogenaamde Ataxie, die een verstoring van gecoördineerde bewegingssequenties beschrijft. De Ataxie is niet altijd gemakkelijk te herkennen voor de getroffenen. In uitgesproken gevallen manifesteert het zich in een loopstoornis en een stoornis in de oogbewegingen. In veel gevallen zijn alleen gerichte onderzoeken echter effectief Ataxie aan daglicht.

Psychiatrische symptomen

Psychiatrische symptomen: de psyche wordt ook beïnvloed door het serotoninesyndroom. De symptomen kunnen erg sterk zijn, maar ook erg zwak. Ze variëren van milde rusteloosheid tot delirium met hallucinaties. Bovendien kan angst ook voorkomen. De onrust kan zo ver worden vergroot dat de betrokkene geen minuut stil kan zitten. Met name de psychische symptomen veroorzaken bij de getroffenen veel leed.

behandeling

Het belangrijkste dat u moet doen als u een serotoninesyndroom vermoedt, is om onmiddellijk alle medicatie te stoppen die dit kan veroorzaken. Deze omvatten met name antidepressiva, maar ook bepaalde pijnstillers (opioïden zoals Tramadol, methadon, fentanyl, pethidine), Middelen tegen misselijkheid van het Setron-type (Ondansetron, granisetron), het antibioticum Linezolid en migrainemedicijnen zoals Triptanen en Ergotamine. Er is geen medicijn voor het serotoninesyndroom. De focus ligt op het stabiliseren van de bloedsomloop en ademhaling. Milde syndromen verbeteren gewoonlijk na 24 uur. Het wordt echter problematisch wanneer het syndroom wordt veroorzaakt door medicijnen die er lang over doen om door het lichaam te worden afgebroken. Dit omvat met name de medicatie Trancylpromine en Fluoxetine, die ook antidepressiva zijn. Het serotoninesyndroom met dergelijke geneesmiddelen kan enkele dagen aanhouden, zelfs nadat ze zijn stopgezet, en vereist langdurige klinische monitoring. U mag in geen geval de koorts proberen te behandelen met koortswerende geneesmiddelen. Deze werken hier niet, omdat de verhoogde lichaamstemperatuur wordt veroorzaakt door overmatige spieractiviteit. Dergelijke patiënten hebben intensieve medische zorg nodig. Voor kalmerende en symptomatische behandeling, medicijnen zoals Lorazepam of Propanolol kan worden gebruikt. Bij ernstig serotoninesyndroom komt het actieve ingrediënt ook voor Cyproheptadine gebruikt, die fungeert als een tegenstander op de serotoninereceptor.

Looptijd

De duur van het serotoninesyndroom varieert van patiënt tot patiënt. Milde serotoninesyndromen verdwijnen meestal binnen 24 uur na stopzetting van de medicatie. Ernstige syndromen kunnen echter tot 2 weken aanhouden. In het bijzonder antidepressiva, waarvan de effecten enkele dagen nadat ze zijn gestopt, nog steeds symptomen veroorzaken totdat hun effecten volledig zijn verdwenen. Dit kan ook enkele dagen duren. Vooral Trancylpromine en Fluoxetine zijn belangrijke voorbeelden van dergelijke medicijnen. De duur van een serotoninesyndroom kan niet precies worden voorspeld en is moeilijk in te schatten, vooral wanneer verschillende geneesmiddelen op elkaar inwerken.

voorspelling

Het serotoninesyndroom, dat vroeg wordt herkend, heeft meestal een goede prognose. Bij tijdige stopzetting van de medicatie en klinische monitoring verdwijnen de symptomen meestal na 24 uur. De prognose van het serotoninesyndroom hangt echter af van de ernst van de symptomen en de algemene toestand van de betrokken persoon. Het is een potentieel levensbedreigende aandoening en een van de weinige psychiatrische noodgevallen. Daarom moet de diagnose serotoninesyndroom niet worden onderschat. De prognose voor de getroffenen verslechtert vooral als de symptomen over het hoofd worden gezien en niet snel genoeg worden gehandeld. Het is daarom erg belangrijk om zowel patiënten die antidepressiva gebruiken als de behandelende artsen bewust te maken van het syndroom.

Kan het serotoninesyndroom dodelijk zijn?

Het serotoninesyndroom is een potentieel levensbedreigende ziekte die in het ergste geval fataal is. Vooral ernstige vormen en late actie verergeren de overlevingskansen enorm. Ernstige orgaanschade zoals acuut longfalen of hartritmestoornissen kunnen optreden.
Aritmie is een ernstige aritmie van het hart die kan leiden tot een hartstilstand. Bovendien kan het serotoninesyndroom leiden tot nierfalen of een zogenaamd DIC (diffuse intravasale stolling).
Dit laatste is een ernstige aandoening van het stollingssysteem die zowel bloedingen als vasculaire occlusie veroorzaakt. Om deze complicaties te voorkomen, zijn vroege therapie en snel handelen noodzakelijk.