Het lage aantal bloedplaatjes - wanneer wordt het gevaarlijk?

invoering

Bloedplaatjes zijn componenten van het bloed, ook wel bloedplaatjes genoemd. Ze spelen een belangrijke rol bij de bloedstolling door verantwoordelijk te zijn voor het sluiten van de bloedvaten bij verwondingen.

Het aantal bloedplaatjes kan worden bepaald aan de hand van een klein aantal bloedcellen en kan af en toe worden verlaagd. Als de waarde van de bloedplaatjes in het bloed onder de normale waarde is gedaald, spreekt men van trombocytopenie of trombopenie. De oorzaken hiervan kunnen heel verschillend zijn. Enerzijds kan het gebrek aan bloedplaatjes in het bloed ontstaan ​​doordat er niet genoeg nieuwe bloedplaatjes door het lichaam worden gevormd of doordat de bestaande bloedplaatjes in toenemende mate worden afgebroken.

Als het aantal bloedplaatjes slechts iets lager is dan de normale waarde, kan het meestal worden verdragen en gecompenseerd door het menselijk lichaam, zolang er geen andere ziekten zijn. Als het aantal bloedplaatjes echter ver onder de normale waarde is gedaald, kan dit leiden tot hevig bloeden, zelfs bij lichte verwondingen.

De redenen

Een laag aantal bloedplaatjes in het bloed kan veel verschillende oorzaken hebben. In de regel is het tekort te wijten aan een verstoorde vorming van nieuwe bloedplaatjes of een verhoogde afbraak hiervan.

Een beperkte vorming van bloedplaatjes kan bijvoorbeeld ontstaan ​​door een aangeboren aandoening en wordt meestal op jonge leeftijd vastgesteld. De opvoedingsstoornissen kunnen echter ook in de loop van het leven ontstaan. De reden hiervoor kan een beenmergziekte zijn, zoals leukemie, of beenmergschade veroorzaakt door medicijnen, giftige stoffen, straling of tumoren. Een tekort aan vitamine B12 of foliumzuur kan ook verantwoordelijk zijn voor een afname van het aantal bloedplaatjes in het bloed, aangezien deze belangrijke voedingsstoffen bij een tekort niet meer beschikbaar zijn voor de vorming van bloedplaatjes.

Als een verhoogde afbraak verantwoordelijk is voor het ontbreken van bloedplaatjes, kan de oorzaak bijvoorbeeld stollingsactivering of een reactie met antilichamen zijn. Mechanische beschadiging van de bloedplaatjes door bijvoorbeeld kunstmatige hartkleppen kan ook een oorzaak zijn van een verhoogde afbraak van bloedplaatjes.

Pseudotrombocytopenie treedt op wanneer de bloedplaatjes ten onrechte te laag worden gemeten in het laboratoriummonster, maar in normale aantallen bij de patiënt aanwezig zijn.

Lees hier alles over het onderwerp: De oorzaken van trombocytopenie.

Chemotherapie als oorzaak

Chemotherapie is een behandeling met zogenaamde cytostatica (= celdodende middelen). Deze cytostatica zijn chemische stoffen die in het bijzonder bedoeld zijn om de pathologisch veranderde cellen te doden. Fysieke straling, de zogenaamde radiotherapie of hormoontherapie, moet ook dienen om zieke cellen te laten afsterven.

Helaas kunnen al deze behandelingen ook de dood van gezonde cellen als bijwerking veroorzaken. Dit kan onder andere ook bloedbestanddelen zoals bloedplaatjes aantasten. Omdat de bloedplaatjes verantwoordelijk zijn voor de bloedstolling, kan een daling van het aantal bloedplaatjes aantonen dat zelfs de kleinste verwondingen tot ernstige bloedingen leiden. Daarom wordt het aantal bloedplaatjes tijdens chemotherapie regelmatig gemeten en gecontroleerd.

Lees meer over de bijwerkingen van chemotherapie.

De HIT als oorzaak

De afkorting HIT staat voor door heparine geïnduceerde trombocytopenie.Wanneer patiënten het medicijn heparine gebruiken, kunnen verschillende reacties in het lichaam leiden tot een daling van het aantal bloedplaatjes. Men spreekt van HIT als het aantal bloedplaatjes is gedaald tot minder dan 50% van de oorspronkelijke waarde voordat de therapie met het medicijn wordt gestart.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee typen, HIT type 1 en HIT type 2. HIT type 1 is meestal de relatief onschadelijke vorm, aangezien de bloedplaatjes alleen direct reageren met het medicijn heparine. De klinisch minder gunstige vorm is HIT type 2. Bij dit type worden antistoffen in het lichaam gevormd en klonteren bloedplaatjes dus samen. Dit klonteren kan bijvoorbeeld leiden tot trombose.

Aangezien er altijd een risico op HIT is bij patiënten met heparine, moet vóór het starten van de therapie een basiswaarde van de bloedplaatjes worden bepaald en deze moet vervolgens met regelmatige tussenpozen worden gecontroleerd.

Lees hier meer over dit onderwerp: Door heparine geïnduceerde trombocytopenie.

De ziekte van Werlhof als oorzaak

De ziekte van Werlhof, ook wel bekend als de ziekte van Werlhof, is een auto-immuunziekte waarbij antistoffen in het menselijk lichaam gericht zijn tegen de eigen bloedplaatjes. Als de gevormde antilichamen zich binden aan de eigen bloedplaatjes van het lichaam, worden deze afgebroken in de milt. Dit leidt tot een tekort aan bloedplaatjes in het bloed. De bloedplaatjes zijn ook niet langer in staat om hun bloedstolling te doen en er kan een neiging tot bloeden zijn.

De oorzaak van de ziekte van Werlhof is nog niet opgehelderd, symptomen worden vaak gevonden bij patiënten na een virale infectie van de bovenste luchtwegen, daarom wordt dit als mogelijke oorzaak besproken. De ernst van de ziekte kan sterk variëren en ontwikkelt zich soms zonder klinische symptomen.

Zie voor meer informatie: De ziekte van Werlhof.

De symptomen

De symptomen van een tekort aan bloedplaatjes kunnen zeer divers zijn. Een langere bloedingstijd kan bijvoorbeeld duiden op een verminderd aantal bloedplaatjes. Veel en zeer uitgesproken hematomen ('kneuzingen') na ongevaarlijke verwondingen kunnen hierop ook wijzen.

Als er bloeding optreedt in inwendige organen, die niet kunnen worden gestopt vanwege het ontbreken van bloedplaatjes, kunnen symptomen zijn bloederige ontlasting of urine. Petechiae (de kleinste bloeding in de huid) zijn ook een aanwijzing voor een tekort aan bloedplaatjes. Deze zijn meestal te vinden op de armen en benen en verschijnen als de kleinste, rode, verspreide stippen. Kenmerkend voor deze petechiën is dat ze niet weggeduwd kunnen worden door vingerdruk.

De bloeding

Omdat bloedplaatjes de functie hebben om het bloed in het lichaam te stollen, brengt een tekort aan deze bloedbestanddelen vaak een bloedingsrisico met zich mee. Hoe groter het tekort, hoe ernstiger de bloeding. Als er sprake is van een uitgesproken tekort aan bloedplaatjes, kunnen deze ontstaan ​​door zelfs de kleinste verwondingen aan de huid of slijmvliezen. Verwondingen aan de inwendige organen kunnen ook leiden tot hevige inwendige bloedingen. Het bloeden moet altijd zo snel mogelijk worden gestopt, omdat een groot bloedverlies tot een levensbedreigende aandoening kan leiden.

Wat is de snelste manier om een ​​bloeding te stoppen? Lees hier meer.

De petechiën

Petechiae zijn de kleinste bloedingen in de huid of het slijmvlies die kunnen optreden door een tekort aan bloedplaatjes. Ze worden gekenmerkt als rode, puntvormige bloedingen en hebben ongeveer de grootte van een speldenknop. Ze verschijnen niet afzonderlijk, maar in grotere groepen.

De onderbenen en enkels worden meestal eerst aangetast door petechiën. Plaatsen waar ze meestal voorkomen zijn ook de slijmvliezen of het hoofd. De onderarmen en romp kunnen ook worden aangetast. Een typisch kenmerk van de petechiën is dat ze niet weggeduwd kunnen worden door met de vinger te drukken.

De gevolgen

De gevolgen van een verminderd aantal bloedplaatjes kunnen heel verschillend zijn. In het algemeen moet onderscheid worden gemaakt tussen hoeveel het aantal bloedplaatjes afwijkt van de normale waarde. Ook de periode waarin het aantal bloedplaatjes in het bloed is afgenomen, is van belang voor de gevolgen.

Als de waarden slechts iets lager zijn dan de normale waarde, verloopt het meestal zonder klinische symptomen voor de patiënt. Als het aantal bloedplaatjes echter aanzienlijk wordt verminderd, kan dit leiden tot zelfs onschadelijke verwondingen, bijvoorbeeld aan de huid, met ernstige bloedingen tot gevolg. Dit is vaak te herkennen aan hematomen (= kneuzingen ‘). Deze zijn dan meestal erg groot en verschillend.

Petechiae (= de kleinste bloeding) kunnen bijvoorbeeld ook op de benen en armen voorkomen. Deze petechiën verschijnen als kleine, naast elkaar geplaatste rode stippen die niet kunnen worden weggeduwd door vingerdruk. Bloedend tandvlees of bloedneuzen kunnen ook vaker voorkomen. Zelfs de kleinste verwondingen, zoals een tandenborstel poetsen of uw neus snuiten, kunnen voldoende zijn om bloedingen te veroorzaken.

Zwarte ontlasting of bloederige urine kan erop wijzen dat er inwendige bloedingen zijn.

De laboratoriumwaarden

Het aantal bloedplaatjes wordt bepaald door een klein aantal bloedcellen. Hiervoor wordt bloed afgenomen en wordt het aantal bloedplaatjes per µl bloed gemeten. Normale waarden liggen in het bereik van 150.000 - 380.000 bloedplaatjes per µl bloed. Dit bereik, waarin de normale waarden zouden moeten zijn, geldt voor zowel vrouwen als mannen.

Als de laboratoriumwaarde tussen 100.000 en 150.000 bloedplaatjes per µl bloed ligt, duidt dit meestal niet op klinische symptomen. Als de laboratoriumwaarde minder is dan 100.000 bloedplaatjes per µl bloed, verschijnen de symptomen vaak in de vorm van een verlengde bloedingstijd, spontane bloeding of de kleinste bloeding die vaker voorkomt op de armen en benen.

De behandeling

De behandeling van een verminderd aantal bloedplaatjes hangt af van de oorzaak en de ernst van de ziekte.

Als er een licht tekort aan bloedplaatjes in het bloed is, is vaak geen verdere behandeling nodig, omdat deze toestand meestal weer wordt genormaliseerd door de eigen processen van het lichaam.

Als de reden voor het tekort aan bloedplaatjes een verminderde vorming van nieuwe bloedplaatjes of een verhoogde afbraak van bloedplaatjes is, moet deze oorzaak eerst worden weggenomen. De therapieën hier zijn heel verschillend, afhankelijk van de onderliggende ziekte. Als bloedverdunnende medicijnen worden ingenomen, worden deze vaak eerst gestopt zodat de bloedstolling enigszins verbetert. Als er geen medicatie wordt ingenomen of als het tekort aan bloedplaatjes zeer acuut en ernstig is, moet dit bloedverlies zo snel mogelijk worden gecompenseerd. Bloedreserves kunnen worden gegeven. Het toedienen van een bloedplaatjesconcentraat kan de bloedstolling weer aanzienlijk verbeteren. Bij een blessure kan de bloeding sneller gestopt worden en is er minder bloedverlies. Tegelijkertijd kan ook een erytrocytenconcentraat worden toegediend, omdat dit naast het bloedplaatjesconcentraat de stolling van het bloed in het lichaam kan verbeteren.

Lees hier alles over het onderwerp: De bloedtransfusie.

De duur en voorspelling

De duur van een tekort aan bloedplaatjes kan sterk variëren, afhankelijk van de oorzaak. Het is belangrijk dat de oorzakelijke factor wordt geëlimineerd en dat de vorming van nieuwe bloedplaatjes normaal verloopt. Als het bloedplaatjestekort slechts gedurende een korte tijd uitgesproken is en niet gepaard gaat met verdere klinische symptomen, is er geen gevolgschade te verwachten.
Als de vorming van bloedplaatjes nog steeds beperkt is, moeten ze bij een ernstig tekort worden vervangen door bloedplaatjesconcentraten, omdat er anders een risico op levensbedreigende bloeding bestaat.

Het verloop van de ziekte

Het verloop van de ziekte bij een patiënt met lage bloedplaatjes kan variëren van klinisch normaal tot levensbedreigend. Als het aantal bloedplaatjes daalt, kan dit worden weergegeven door een steeds langere bloedingstijd. De omvang van de verwondingen die tot bloeden leiden, wordt steeds kleiner. Verwondingen die anders onschadelijk zouden zijn, kunnen leiden tot onverzadigbare bloedingen en groot bloedverlies.

Petechiae, de kleinste bloeding in de bloedvaten of spontane bloeding kan optreden. Wanneer het gepaard gaat met een groot bloedverlies, kan het een levensbedreigende aandoening zijn.

Wanneer wordt het gevaarlijk?

Voor de prognose van een bloedplaatjestekort is het van fundamenteel belang welke symptomen de patiënt vertoont. Gewoonlijk kan een lichte daling van de waarden worden getolereerd en gecompenseerd door het menselijk lichaam. Als de bloedingstijden echter aanzienlijk worden verlengd of als er zelfs een spontane bloeding optreedt, kan dit een levensbedreigende aandoening voor de patiënt betekenen.

Door het verminderde aantal bloedplaatjes werkt de lichaamseigen bloedstolling niet of niet zo goed en kan de bloeding niet meer goed worden gestopt. Een arts moet worden geraadpleegd, vooral in het geval van ernstige bloedingen, die ook inwendige organen kunnen aantasten. Symptomen die duiden op inwendige bloedingen zijn onder meer bloederige of zwarte ontlasting en urine.

Lees ook het artikel: De gastro-intestinale bloeding.

Kan dat ook kanker zijn?

Als er een tekort aan bloedplaatjes wordt vastgesteld, is leukemie een van de mogelijke oorzaken. Leukemie is een ziekte van het bloed of het bloedopbouwsysteem. In bredere zin behoort het tot de kankerziekten en wordt het in de volksmond (witte) bloedkanker genoemd. De ziekte is een verhoogde vorming van bepaalde bloedcellen in het beenmerg. Bloedplaatjes worden ook in het beenmerg gevormd door voorlopercellen. Als er nu een verhoogde vorming van andere cellen is, neemt de vorming van nieuwe bloedplaatjes vaak af. Als gevolg hiervan kunnen de bloedspiegels te laag zijn.

Een tumor die afkomstig is uit een ander weefsel en op het beenmerg drukt, kan ook de vorming van nieuwe bloedplaatjes beperken en leiden tot een verlaagd aantal bloedplaatjes.

Lees meer over Tumorziekten.

Verlaagd aantal bloedplaatjes en witte bloedcellen

Als zowel het aantal bloedplaatjes als het aantal leukocyten in het bloed laag zijn, kan dit verschillende oorzaken hebben. Omdat beide cellen in het beenmerg zijn gemaakt van voorlopercellen, kan leukemie (ook bekend als witte bloedkanker) een oorzaak zijn. Het is een ziekte die de functie van het beenmerg beperkt en zo kan leiden tot een verminderde vorming van de bloedbestanddelen.

Chemotherapie en bestraling beschadigen ook het beenmerg en kunnen leiden tot een vermindering van beide bloedbestanddelen. Ook een verhoogde afbraak van bloedplaatjes en leukocyten kan een oorzaak zijn. De reden hiervoor kan bijvoorbeeld een overactieve milt zijn.

Lees ook het artikel: De leukemie.